Yutma güçlüğü, pek çok kişinin yaşadığı ve genellikle önemsemediği bir sorundur. Ancak yutma güçlüğü, akalazya adı verilen ve yemek borusunun normal çalışmasını engelleyen bir hastalığın belirtisi olabilir. Akalazya, yemek borusunun alt kısmındaki kasların ve kapakçığın gevşeyememesi nedeniyle, yutulan gıdaların mideye geçişini zorlaştıran bir yutma bozukluğudur. Akalazya, zamanla ilerleyen ve tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir hastalıktır. Bu yazıda, akalazya hastalığının nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi vereceğiz.
AKALAZYA HASTALIĞININ NEDENLERİ
Akalazya hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak akalazya, yemek borusunun kaslarını ve kapakçığını kontrol eden sinir hücrelerinin hasar görmesi veya kaybolması sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sinir hücrelerinin hasar görmesine veya kaybolmasına neden olan faktörler arasında şunlar sayılabilir:
Otoimmün hastalıklar:
Bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması sonucu oluşan hastalıklardır. Örneğin, diyabet, tiroid hastalıkları, romatoid artrit gibi hastalıklar otoimmün hastalıklardır. Otoimmün hastalıklar, yemek borusundaki sinir hücrelerine de zarar verebilir.
Viral enfeksiyonlar:
Bazı viral enfeksiyonlar, yemek borusundaki sinir hücrelerini etkileyebilir. Örneğin, herpes simpleks virüsü, yemek borusunda iltihaplanmaya ve akalazyaya neden olabilir.
Chagas hastalığı:
Bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Parazit, bir böceğin ısırması yoluyla insanlara bulaşır. Chagas hastalığı, özellikle Meksika ve Orta ve Güney Amerika’nın yoksul kırsal bölgelerinde yaygındır. Chagas hastalığı, yemek borusundaki sinir hücrelerini tahrip edebilir.
Tümörler: Yemek borusu veya mide bölgesinde gelişen tümörler, yemek borusundaki sinir hücrelerine baskı yaparak akalazyaya neden olabilir. Genetik faktörler: Akalazya hastalığının bazı ailelerde daha sık görülmesi, genetik bir yatkınlığın olabileceğini düşündürmektedir.
AKALAZYA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ:
Akalazya hastalığının belirtileri, yemek borusunun kaslarının ve kapakçığının işlevlerinin bozulmasıyla ilgilidir. Akalazya hastalığının en yaygın belirtisi yutma güçlüğüdür. Yutma güçlüğü, hem katı hem de sıvı gıdalar için geçerlidir. Yutma güçlüğü, yemek borusunda biriken gıdaların ağıza geri gelmesine veya kusmaya neden olabilir. Akalazya hastalığının diğer belirtileri şunlardır: Göğüste ağrı veya yanma hissi: Yemek borusundaki gıda birikimi, göğüste ağrı veya yanma hissine neden olabilir. Bu ağrı, kalp krizi ile karıştırılabilir.
Kilo kaybı:
Yutma güçlüğü nedeniyle yeterli beslenememe, kilo kaybına yol açabilir. Gece öksürme veya boğulma: Yatarken yemek borusundaki gıdaların akciğere kaçması, gece öksürme veya boğulma ataklarına neden olabilir. Bu durum, akciğer enfeksiyonlarına veya zatürreye yol açabilir.
Hıçkırık:
Yemek borusundaki gıdaların diyaframı uyararak hıçkırığa neden olması mümkündür.
Geğirme:
Yemek borusundaki gıdaların fermantasyonu sonucu oluşan gazların geğirme şeklinde çıkması görülebilir.
Akalazya hastalığının tanısı:
Akalazya hastalığının tanısı, hastanın şikayetleri, fizik muayene ve bazı testlerin sonuçlarına göre konulur. Akalazya hastalığının tanısında kullanılan testler şunlardır:
Endoskopi:
Yemek borusu ve mideyi incelemek için ağızdan girilen ışıklı ve kameralı bir tüptür. Endoskopi ile yemek borusunda gıda birikimi, iltihaplanma, yara veya tümör gibi anormallikler görülebilir.
Özofagogram:
Yemek borusunun röntgen filminin çekilmesidir. Hastaya baryum adı verilen bir kontrast madde içirilir ve yemek borusunun hareketleri izlenir. Özofagogram ile yemek borusunun genişlemesi, daralması, şekil bozukluğu veya gıda birikimi gibi bulgular saptanabilir.
Manometri:
Yemek borusunun kaslarının basınçlarını ölçen bir testtir. Hastanın burnundan yemek borusuna ince bir tüp sokulur ve hastadan su yudumlaması istenir. Bu sırada yemek borusunun kaslarının kasılma gücü ve kapakçığın gevşeme derecesi ölçülür. Manometri ile akalazya hastalığının tipi ve şiddeti belirlenebilir.
AKALAZYA HASTALIĞININ TEDAVİSİ:
Akalazya hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Tedavinin amacı, yemek borusunun kaslarını ve kapakçığını gevşeterek, yutma güçlüğünü azaltmak ve komplikasyonları önlemektir.
