Kalp cerrahları, bir donörün vefatından sonra doktorların kalpleri “yeniden canlandırma” kabiliyetini geliştirebilecek iki yeni yöntem keşfetti. Nakil bekleyen 3 aylık bir bebeğin hayatını kurtaran bir prosedürde oksijenlenen kan çıkarılarak ameliyat masasında bekleyen bir kalbe pompalandı. Sonuç olarak kalp “uyanarak” tekrar atmaya başladı. Diğer bir yöntemde ise cerrahlar, donörün bedeninden çıkarmadan önce kalbe koruyucu içeren soğuk sıvı solüsyonu sağlıyorlar. Her iki yöntem de kesin olarak vefat eden donörlerin uygun kalplerini kurtarmak için yeni ve maliyet etkin yaklaşımlar sunabilir.
Popular Science Türkçe’de yer alan detaylara göre, işlemleri gerçekleştiren araştırmacılar, kullanılabilir kalp kaynağında artışın sadece ABD’deki çocuklara her yıl 100 ek kalp nakli yapılmasına olanak tanıyabileceğini belirtiyor. Bu durum, her yıl ABD’de yaklaşık 500 çocuğun yeni bir kalp beklemekten dolayı hayatını kaybettiği tahminine önemli bir etki sağlayabilir. Duke ve Vanbeliet Üniversitelerinde iş yapan cerrahların yönlendirdiği bu işlemler, New England Journal of Medicine (NEJM) bülteninde yayımlanan bir çift makalede özetlenmiştir.
Bir kalp etik olarak nasıl “yeniden başlatılır”?
Herhangi bir organın nakledilmesi karmaşık bir işlemdir, ancak kalp nakilleri en zor olanlardan biridir. Şu anda nakillerde kullanılan çoğu kalp, beyin ölümünün gerçekleştiği ancak kalpleri hala atan bağışlayıcılardan alınmaktadır. Ancak, bu kriteri karşılayan bağışçılardan çok daha fazla kişiye kalp nakline ihtiyaç duyulmaktadır.
NYU Langone’de çalışan araştırmacılar, 2020 yılında ailesi yaşam desteğini çeken bir hastada normotermik bölgesel perfüzyon (NRP) adı verilen deneysel bir yöntem kullanarak bu soruna bir çözüm bulmaya çalıştılar. Hastanın kalbi, doktorların dolaşımın durduğu vefat sonrası bağış şeklinde adlandırdığı bir kategoriye girmiştir. Bu durumda doktorlar, hastanın hala vefat eden vücudu içerisinde duran kalbini bir makine aracılığıyla tekrar oksijenlendirip kalbe geri pompalamıştır. İşlem başarılı olmuş ve kalp tekrar canlandırılarak nakil için hazır hale getirilmiştir.
NRP’nin bazı durumlarda etkili olduğu gösterilmiştir, ancak ölen bir kişinin kalbini canlandırma uygulaması, tanımı bulandırma riski ile karşı karşıya kalan etik bilimciler ve yasama meclisleri tarafından endişelerle karşılanmıştır. Bazı hastaneler, doktorların NRP prosedürlerini aktif şekilde engellemektedir. Hatta Amerikan Hekimler Birliği (ACP), bu uygulamanın “ahlaki sorunlar ve endişeler yarattığını” belirten resmi bir endişe beyan etmiştir.
Bu hafta NEJM bülteninde özetlenen yeni yaklaşımlarda, iki benzersiz yöntemle bahsedilen ahlaki endişelerin etrafından dolaşılmaya çalışılmaktadır.
Duke Üniversitesindeki cerrahların gerçekleştirdiği ilk işlemde, bir yaşındaki bir bebeğe bir donörden küçük bir kalp nakledilmiştir. Sonrasında, kalp bir ameliyat masasında dışarıda çalıştırılmıştır. Kısa sürede tamamlanan bu işlemde, kan aorta bağlanmış bir boru aracılığıyla kalbe pompalanmıştır. Kan daha sonra delik aracılığıyla geri çekilmiş ve bir torbada toplanmıştır.
Toplanan kan tekrar oksijenlendirilerek geri pompalanmıştır. Kalp atışını başlattıktan hemen sonra doktorlar, onu soğuk depoya yerleştirmişlerdir. Daha sonra bir nakil merkezine taşınmış ve sadece iki saat sonra başarıyla üç aylık bir bebeğe nakledilmiştir. Halen canlandırılan bu kalp ile yaşayan çocuk, ameliyattan iki hafta sonra hastaneden ayrılmıştır. Şu ana kadar kalpte reddetme veya yetersizlik belirtisi bulunmamıştır.
İkinci işlemde ise, donör kalpleri son derece düşük sıcaklıkta korunarak kullanım zorluğu ele alınmıştır. Vanderbilt Üniversitesinde çalışan cerrahlar bu prosedürde, vefat eden bir donörün aortunu oksijenlenen sıvıyla doldurmuşlardır. Bu sıvı, damarı rahat bir şekilde tutarak tasarlanmış ve içeriğinde kırmızı kan hücreleri, elektrolitler, vitaminler ve soğuk koruyucu bir çözelti bulunmaktadır. Bu besinler, ölüm sürecinde kaybolabilecek unsurların geri getirilmesine yardımcı olmaktadır ve nakil sırasında kalbi korumaktadır. İlk prosedürün aksine, bu soğuk koruma cerrahlara, donör kalbi önceden yeniden başlatmaları gerekmeden alıcıya nakletme imkanı sağlamaktadır.
Vanderbilt Üniversitesi Tıp Merkezinde çalışan kalp cerrahı Aaron Williams, Science dergisiyle yaptığı bir röportajda, “Kalbi yeniden canlandırmıyoruz. Onu hayata geri döndürüyoruz” demiştir.
Her iki çalışmada yer alan araştırmacılar, bu yeni yöntemlerin cerrahların DCD donörlerinden gelen kalpleri başarıyla nakletme yeteneklerini geliştirebileceğini belirtmektedir; ve aynı zamanda dönörün vücudundayken organı canlandırma etik zorluklarıyla uğraşmaktan kaçınmaktadırlar. Bu prosedürler henüz olgunlaşmış olsa da, Duke’daki çalışmalara katılan kalp cerrahlarından Joseph Turek, bu birleşik prosedürlerin pediatrik kalp nakil donör havuzunu %20’ye kadar artırabileceğini ifade etmektedir.
